در گستره وسیع تولید دستگاه های بدنسازی امروزی درجهان، برخی از این دستگاه ها به دلیل قابليت استفاده آسان، قیمت مناسب و تاثیرگذاری زياد روی اندام انسان، بيشترمورد توجه قرار گرفته است.
این مطلب درباره تاريخچه و انگيزه ساخت، تحقيقات انجام شده و استفاده از دستگاه الپتیکال يا اسکی فضایی نکات جالبی را بیان ميكند.دستگاه الپتیکال دستگاهی است که حرکت صعود یا بالا رفتن پلکانی، دویدن یا پیاده روی را بدون فشار به مفاصل شبیه سازی می کند. به همین دلیل ریسک هرگونه صدمات ورزشی را پایین می آورد. از این رو بيشتر افراد می توانند از این دستگاه ها استفاده كنند. الپتیکال، دستگاه تمرین هوازی است و با داشتن قابليت ارائه تمرینات سخت تا آسان بر پایه تمرینات سرعتی – مقاومتی کارآیی زيادی برای کاربر دارد.
اولین دستگاه الپتیکال سال 1990 توسط شرکت precor به بازار آمد. الپتیکال توسط آقای لری میلر برای شرکتprecor اختراع شده و در سال1995 ثبت تجاری شد. میلر ایده ساخت این دستگاه را از فیلمی گرفته بود که از دویدن دخترش و شکل حرکت پاهای او برداشته شده بود. او متوجه شد که پاها هنگام دویدن یک حرکت بیضی شکل را ایجاد می کنند. به همين دليل او به طراحي دستگاهي براي ایجاد حرکت دقیق و با فشار کم بر روی مفاصل فكر كرد. بیشتر الپتیکال ها برروی عضلات پایین تنه و بالاتنه تاثیر گذارند. اگرچه دربرخي از آ نها دست هاي برای تمرینات بالاتنه و دست ها وجود ندارد و نیروی محرکه اصلی آن پاهاست. این دستگاه با دقت زياد و ایجاد کمترین فشار بر روی مفاصل و فشار مناسب برای عضلات عمل کرده و با گذر زمان و پیشرفت تجهیزات الکترونیکی مجهز به کامپیوترهای حرفه ای با برنامه های جدید وشبیه سازی های دقیق تری شده است
الپتیکال اولین دستگاهی است که باعث می شود تا از پاشنه پا تا پنجه در حرکت چرخشی باشد و این حرکت بوسیله قطعه فلایویل (چرخ طیار) کوچکی مهار می گردد که هم وظیفه مهار حرکت پاها و سرعت چرخش آن ها را به عهده دارد و هم مقاومت پدال های زیر پا را تنظیم می کند و همین رمز داشتن پدال هایی راحت و کاهش خستگی وکرخی پاهای ورزیده ورزشکاران در این دستگاه های هوازی است.
الپتیکال ها براساس جای نصب فلایویل به سه دسته تقسیم شده اند:
مدل قدیمی آنها فلایویل و تجهیزات درعقب نصب شده – نسل دوم در جلو و نسل سوم یا جدیدترین آن ها در مرکز می باشد. شکل و زاویه شیب و سراشیبی پدال ها دقت حرکت پدال ها را تنظیم می کند. در بعضی دستگاه ها ارتفاع پدال ها جهت استفاده افراد بلندتر و یا کوتاه تر تغییر می کند. پدالهای قابل تنظیم چه اتوماتیک و چه دستی تنظیم شوند، زاویه حرکت را تغییر می دهند و حرکت های پا و بدن را با توجه به طول گام ها تغییر می دهد و این یاعث می شود كه عضلات اصلی پایین تنه ورزیده شوند. دستگاه های گوناگون با توجه به تجهیزاتشان به برنامه های از پیش تعیین شده گوناگون، تغییر مقاومت پدال یا تغییر طول پدال ها مجهز هستند و امکان حرکت به جلو و عقب را نیز دارند. این دستگاه در وهله اول با فشار پاها فعال می شود و در مرحله بعد توسط فشار دست که به اهرم های دست وارد می شود.
دستگاه هایی که طراحی ضعیف تری دارند فقط وابسته به حرکت پاها هستند . در صورتیکه این این حرکت با سرعت حرکت دسته ها متناسب بوده و دقت در حرکت رفتی و برگشتی دسته ها و پدال ها و تقسیم نیروی دست و پا هنگام حرکت نشان دهنده کیفیت آن است.
مزایا:
الپتیکال از نظر حرکت پا و فعالیت هوازی و تاثیر برروی قلب با تردمیل قابل مقایسه است و از نظر حرکت بین تردمیل و دوچرخه است. تحقیقات نیز نشان میدهند که از نظر کالری سوزی با تردمیل برابری می کند. تحقیقات پروفسور توماس النتا )متخصص تغذیه و فیزیولوژی تمرینات ورزشی( در دانشگاه میسوری کلمبیا نشان داده که از لحاظ حفظ اکسیژن، تولید اسید لاتیک و شکل حرکتی تمرینی الپتیکال با تردمیل قابل مقایسه و بسیار نزدیک می باشد.
تحقیق جدیدتری در سال 2002 در دانشگاه آیداهو نشان داد که گام های بلندتر برداشتن باعث تقویت و بالا رفتن قدرت همه عضلات بزرگ و قوی پا میشود و همچنین نشان داد که حرکت با گام های بلند، باعث کالری سوزی بیشتر می شود بدون اینکه کاربر فشار زیادی را احساس کند. درنتیجه ساخت الپتیکال های جدیدتر با اشکال جدیدتر انجام شد.
به دلیل سهولت در استفاده و اثر بخشی بالا، ابداعات جدیدی در ساخت دستگاهها شكل گرفت و Elliptigo و Climber ها ساخته شدند. Elliptigo همان الپتیکال دارای دوچرخه است که پاها به شکل بیضی حرکت می کنند. Climber نیز شبیه ساز حرکت کوهنوردی و در واقع الپتیکالی است که پدال های شیب دار دارد.