وقتی ثابت می‌شودکه فردی بيماری قلبی دارد، طبيعی است که نباید مانند يک فرد عادی هرگونه فعاليت ورزشی را انتخاب کند. همه می‌دانند ورزش هميشه روی قلب و عروق، کاهش فشار خون، تنظیم قند خون و جلوگيري از سکته قلبی و… تاثیر مثبت دارد، اما بيماران قلبی‌عروقی شرايطی دارند که لازم است پیش از انجام ساده‌ترين ورزش‌ها با پزشک خود مشورت کنند. برای برخی از بيماران قلبی تا مدت‌ها فعالیت ورزشی توصيه نمی‌شود. برخی هم بايد فعاليت‌های بسيار محدودی داشته باشند. فعاليت ورزشی که برای بيمار در نظر گرفته‌می‌شود، هم بايد با توجه به نوع بيماري قلبي او باشد. نخست بايد بدانيم بيمار مبتلا به عارضه قلبی در چه وضعيتی قرار دارد و بيماری او تا چه ميزان پيش رفته است. پس از آن نوع فعاليت ورزشی، ميزان و شدت آن را مشخص کنيم.
بیماری گروه بزرگی از بيماران قلبی، چندان جدی نيست و آن‌ها ممنوعیت ورزشی ندارند. بيمارانی که فشار خون کنترل شده دارند یا به بيماری‌های دريچه‌ای خفيف مبتلا هستند، سابقه عمل جراحی قلب باز يا آنژيوپلاستی دارند، افراد مبتلا به تنگی عروق کرونر و اختلال‌های ريتم قلبی خوش‌خيم، از اين گروه هستند. این گروه، با انجام ورزش‌های معمولی و ورزش‌های تفريحی مشکلی پيدا نمی‌کنند اما در بيماري های قلبی پيشرفته، فعاليت ورزشی باید محدود وتحت نظارت پزشک معالج باشد. همه بيماران دارای مشکل قلبی، پیش از اقدام به هرگونه فعالیت ورزشی بايد از وضعيت قلب مورد ارزیابی و پایش قرار گیرند.
ورزش حرفه‌ای ممنوع!
در انجام ورزش‌های حرفه‌ای و رقابتی بايد شرايط ديگری را در نظر گرفت؛ حتی در صورتی که فرد سالم است و هيچ علامت و نشانه‌ای از بيماری قلبی ندارد نیز بايد پايش شود چون ممکن است برخی از افراد زمينه‌ای از بيماری قلبی بدون علامت داشته باشند که در فعاليت‌های ورزشی سنگين و رقابتی دچار حمله و ايست قلبی شوند. گهگاه در اخبارمواردی از ايست قلبی هنگام ورزش گزارش شده است.
کدام ورزش‌ها برای قلب و عروق فايده دارند؟
بهترين و مفيدترين ورزش برای سيستم قلبی‌عروقی، ورزش‌های هوازی است. اين ورزش‌ها شامل پياده‌روی، شنا، دويدن ملايم، دوچرخهسواری و ورزشهايی است که آستانه هوازی ما را تقويت می‌کنند و منجر به تقويت سيستم قلبی‌عروقی و تنفسی و افزايش طول عمر می‌شوند. برنامه ورزشی بيماران قلبی بايد براساس استانداردهای پزشکی ورزشی تعيين شود تا آن‌ها بتوانند سيستم قلبی عروقی فعال‌تری داشته باشند و خطرهای ورزش گريبانگيرشان نشود.
ورزش‌های ممنوعه
ورزشهايی مانند وزنه‌برداری که حالت ايستايی دارد و با زور زدن و فشار زیاد همراه است، برای بيماران قلبی‌عروقی ممنوع هستند؛ چون فشار زيادی به قلب و عروق وارد می‌کنند.
همچنين رفتن به جکوزی و سونا که تغييرات هموديناميکی و تغييرات سريع و ناگهانی در سيستم بدن ايجاد می‌کند يا ورزشهايی که به حرکات شتابی خيلی سريع نياز دارد و انرژی ناگهانی به سيستم بدن وارد می‌کند، به‌هیچ وجه توصيه نمی‌شوند. اين ورزش‌ها ممکن است تغييرات ناگهانی در ريتم قلب ايجاد کنند که برای یک بيمار قلبی خطرناک است. يکی از کارهای ناسالم و خطرناک، رفتن به جکوزی و سپس وارد شدن به درون حوضچه آب يخ است. اين کار می‌تواند در بيماران قلبی و حتي افراد سالم باعث سنکوپ يا ايست قلبی شود و به‌خصوص برای بيماران قلبی، ممنوع است.
ورزشکاران حرفه‌ای بايد از نظر سلامت قلب ارزيابی شوند
هرسال حدود 360 هزار حمله قلبی در ايالات متحده آمريکا اتفاق می‌افتد که منجر به مرگ بيمار می‌شود. بيش‌تر فوت‌شدگان افراد مسن و فقط تعداد کمی از آن‌ها جوان هستند. ايست قلبی در جوانان شايع نيست اما اختلال نهفته‌ای در جوانان وجود دارد به نام کارديوميوپاتی هيپرترفيک که در آن عضله قلب به‌طور مادرزادی ضخيم‌تر از حالت معمولی است. اين اختلال کشنده نيست و مشکلی ايجاد نمی‌کند. اما وقتی این گروه از جوانان ورزش سنگين يا کار فيزيکی سنگين انجام می‌دهند، ممکن است در يک لحظه قلب توان پمپاژ کافی خون به اعضا را نداشته باشد و فرد دچار ايست قلبی شود. بنابراين بهتر است همه جوانانی که قصد دارند ورزش حرفه‌ای را آغاز کنند، به پزشک متخصص مراجعه کنند تا از سلامت سیستم قلبی عروقی خود مطمئن شوند.
دکتر محمدرضا رجبي- فوق‌تخصص قلب و عروق
تهیه و تنظیم: نیلوفر مدائنی