با پررنگ شدن بحران آلودگی هوای کشور و دست و پنجه نرم‌کردن بسیاری از شهرها با مساله‌ای که هر سال ابعاد تازه‌تری پیدا می‌کند، خیلی‌ها به تکاپو افتاده‌اند. در این میان تشکل‌های مردم‌نهاد محیط زیستی که بیش از پیش، رنگ و جلا گرفته و اقدامات موثری در جهت جلب مشارکت شهروندان در حفظ و بهبود محیط زیست کشور انجام می‌دهند، ایده‌هایی هم برای کاهش آلودگی هوا مطرح کرده‌اند که از جمله آنها ایده “سه‌شنبه‌های بدون خودرو” است.
پیشنهاد تشکیل کمپین “سه‌شنبه‌های بدون خودرو” در سال 94 از سوی گروهی از فعالان محیط زیست شهر اراک مطرح شد که مورد استقبال شهرهای مختلف کشور از جمله کرمانشاه، چهارمحال و بختیاری، مهاباد، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، همدان، شیراز، اصفهان، مشهد و… قرار گرفت و از فروردین 95 با تائید مدیرکل دفتر محیط زیست و توسعه پایدار وزارت ورزش و جوانان فعالیت خود را آغاز کرد.
پویش سه شنبه ها بدون خودرو حرکت اولیه ای است برای آنکه در شهرها از خودروی تک سرنشین کمتری استفاده شده تا از این طریق سعی گردد (حداقل) روزهای سه شنبه به جای آنکه از خودروی شخصی استفاده شود ، شهروندان گزینه های مفیدتری جایگزین نمایند. بعنوان مثال:
دوچرخه سواری
پیاده روی
استفاده از وسایل نقلیه عمومی
استفاده از خودروی اشتراکی
این ایده مورد تایید دفتر مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست قرار گرفته و این سازمان بعد از تاکید و اصرار بسیار بر ضرورت مشارکت مردم در مقابله با آلودگی هوا، این کمپین را فرصتی برای آگاه‌کردن مردم به نفش و سهم آنها در بهبود وضعیت آلودگی هوا می‌داند و معتقد است در صورت وفاق و همدلی شهروندان، این نوع ایده‌ها می‌تواند تاثیر شگرفی در کاهش آلودگی داشته باشد.
پیوستن شهروندان به چنین کمپین‌هایی می‌تواند پیغام مهمی را به مدیران ارشد، دولتمردان و حاکمیت داشته باشد؛ زیرا حال که مردم حاضر هستند از بخشی از رفاه خود برای حفظ محیط زیست چشم‌پوشی کنند، آنها هم باید تکالیف و وظایف خود را در هر بخشی با جدیت و سرعت بیشتر انجام دهند.
در واقع طبق این طرح باید حداقل یک روز در هفته بدون خودروی شخصی وارد شهر شویم تا سعی کنیم به تدریج از الگوی “خودروی شخصی” به سمت استفاده بیشتر از “حمل و نقل عمومی” حرکت کنیم.
ویژگی های پویش:
ايجاد نشاط و سلامت جسمي و روحي در شهروندان در راستاي توسعه شهرهای سالم .
توسعه فرهنگ پیاده روی و دوچرخه سواری بعنوان يك شيوه كارآمد جابجايی در مسافتهای كوتاه .
كمك به كاهش آلودگی هوا و صدا ، ازدحام تردد و آسیب های ناشی از آنها ، شامل بیماری ، حوادث ، نا هنجاری های اجتماعی ، مرگ و میر و غیره .
تقلیل خودروهای تک سرنشین و افزايش ظرفيت تردد معابر خودرو و سطح خدمت آن .
ارتقاي نقش حمل و نقل عمومی با تغذيه آن از طريق افراد پیاده و دوچرخه سواران پس از ترک نمودن دوچرخه .
صرفه جویی اقتصادی خانوادگی و جامعه در مصرف سوخت و هزینه های تجملاتی .
اشتغال زايي از محل توسعه خدمات حمل و نقل عمومی ، خدمات شهری مرتبط با دوچرخه سواری و پیاده روی
دوستی مستقیم با محیط زیست و سلامت از طریق تقلیل وسایل نقلیه موتوری بعنوان اصلیترین مولد آلاینده ها و منتشر کننده گازهایی سمی همچونCO2 !
با وجود اینکه مشکل آلودگی هوا تنها مشکل کشور ما نیست، بلکه توسعه‌یافته‌ترین کشورها نیز امروز از این بحران رنج می‌برند و بسیاری از آنها نیز مجبور به اتخاذ تصمیماتی چون تعطیلی و تاخیر در فعالیت‌های مختلف کشوری می‌شوند، اما این به این معنا نیست که مسئله آلودگی هوا را به عنوان یک رکن جداناپذیر با زندگی‌مان فرض کنیم و خودمان را برای حضور همیشگی آن عادت دهیم، بلکه باید با تجربه سایر کشورها برای غلبه بر این معضل تلاش کنیم.
کمپین “سه‌شنبه‌های بدون خودرو” از جمله ایده‌ها و الگوهایی است که امکان الگوپذیری از سایر کشورها از جمله “نروژ ” را فراهم می‌کند که مردم آن تصمیم گرفته‌اند تا سال 2020 در اسلو، پایتخت این کشور هیچ خودرویی تردد نکند. استقبال فعالان محیط زیستی شهرهای متعدد کشورمان هم از آمادگی شهروندان و بالا بودن درک و سواد محیط زیستی آنها حکایت دارد.
طراحان “سه‌شنبه‌های بدون خودور” امیدوارند شهروندان ایرانی برای رهایی از معضل بزرگ آلودگی هوا و حفظ ایمنی و سلامت خود به چالش آنان پاسخ مثبت بدهند و ایده‌ها و نظرات خود را با آنان در میان بگذارند.